Na het lezen van Het Geluid en de Drift en Licht in Augustus kon ik niet meer om William Faulkner heen. Afgelopen zomer pakte ik Absalom, Absalom! erbij en las deze in een ruk uit.

Absalom, Absalom! is een groots familiedrama geschreven in een, in mijn optiek, originele en meeslepende stijl. Het verhaal wordt vanuit verschillende perspectieven belicht en dit maakt het qua compositie aantrekkelijk en prikkelt de nieuwsgierigheid. Je wordt als lezer werkelijk opgeslokt door de 'stroom van woorden' en de lange zinnen, wat bij momenten zelfs verslavend werkt.

Vanuit de verhalen van verschillende personen kijk je via de zijlijn mee naar de gebeurtenissen, en krijgt te maken met spanningen rondom de persoon van Thomas Sutphen, zonder dat je 'echt' met hem in contact komt. Dat vond ik, verteltechnisch, toch wel zeer geslaagd. Veel scenes zijn zo rijk omschreven, dat je het gevoel hebt op een paar meter afstand mee te gluren naar zoiets indrukwekkends, en ik durf wel te zeggen 'goddelijks'.

Deze leeservaring heeft mij met een enorme schok achtergelaten; als het boek je eenmaal vastgrijpt laat het je niet meer los tot het ineens uit is... Wat een schrijver en wat een verhaal: een waar kunstwerk!

Door het lezen van Stoner werd ik vrij enthousiast, dus het leek mij goed om gelijk door te pakken met Butcher's Crossing. Ik moet zeggen, dit werk is mij eveneens goed bevallen, maar komt niet in de buurt van Stoner.

Dit boek gaat kortgezegd over een bizonjacht, waar Will Andrews een hoofdrol in speelt. Andrews wil meer weten over de jacht en komt via zijn vader in contact met McDonald, een handelaar in huiden, die zich heeft gevestigd in een klein gehucht, genaamd Butcher’s Crossing. McDonald kent weer ene Miller, die hem mogelijk meer kan vertellen over de jacht.
Uiteindelijk vindt hij Miller, een jager, en spoort hem aan om een jacht te organiseren. Binnen korte tijd is alles geregeld en vertrekt Andrews samen met Miller, Charley Hoge en vilder Schneider richting de bergen.

Het grootste deel van het boek gaat uiteraard over deze jacht, de weg erna toe en de weg terug. Daarnaast wordt hun verblijf in de bergen rijkelijk omschreven. Williams is enorm goed in het creëren van een sterke sfeer en het omschrijven van details. Hierdoor ontstaat er een intens en levendig beeld van de omgeving en alle handelingen die daar worden verricht.

Dit gezegd hebbende vond ik de uitwerking van de karakters en het plot wat tegenvallen. Meerdere gebeurtenissen kwamen nogal uit de lucht vallen en waren wat flauw of ongeloofwaardig omschreven.
Dit neemt niet weg dat het geen goed boek is. Ik bedoel, de sfeer, de stijl, de natuuromschrijvingen zijn erg mooi, en het las bovendien heerlijk weg.

In deze meeslepende roman van Javier Marías geeft het kersverse huwelijk van Juan en Luisa aanleiding om thematiek als verborgen verleden en weten en niet willen weten te onderzoeken. Voor Juan en Luisa (beide tolk en vertaler) is luisteren, het weten, een belangrijke eigenschap. Shakespeare, de schrijver die tijdens een tolksessie wordt aangehaald, en meermaals terugkeert, geeft prachtige (filosofische) context aan het boek, waaronder het gevaar van het luisteren, 'de oren hebben geen kleppen die zich instinctief kunnen sluiten' en de kracht van het influisteren, 'de tong die onderzoekt en ontwapent'.

De geheimen waar echtgenoot Juan mee wordt geconfronteerd worden hem min of meer ingefluisterd, en gaan niet (alleen) over zijn eigen huwelijk, maar met name over het huwelijk van zijn vader. Zijn voorgevoelens worden versterkt en bevestigd door diverse personages die zich stuk voor stuk aandienen. Naar mate het verhaal zich vordert, ontstaat er samenhang tussen de verschillende delen; elementen vanuit het verleden en het heden krijgen steeds meer betekenis. De herhaling van details en de perspectiefwisselingen zijn betoverend, en werkte op den duur ook op mijn zenuwen (op een fijne manier).

Soms duurde het even voordat ik het ritme van het boek te pakken had; het vereist wel de nodige concentratie, mede door de lange zinnen. Toch is Een Hart Zo Blank het meest plezierige boek van Marías dat ik tot dusver heb gelezen. Wederom heb ik genoten van de prachtige zinnen, filosofische gedachtes en indringende observaties. De zenuwslopende ontknoping waarin alle zaken samenkomen vond ik ronduit geniaal: 4,5 sterren, maar leunend naar 5.

Los van de stijl van Marías, die mij erg aanspreekt (lange zinnen, vol prachtige gedachtespinsels die vaak behoorlijk uitweiden, om vervolgens weer met grote en kleine sprongen terug te komen tot de kern) is De Verliefden ook gewoon een goed doordacht verhaal over liefde, dood en waarheid, en met name de relatie tussen deze onderwerpen.

Prachtig hoe Marías alle deuren opengooit en mogelijke waarheden benoemd (het is maar vanuit welk perspectief je de zaken bekijkt of over welke informatie je beschikt) zonder te veel in te vullen wat 'goed' is of 'waar' is. De ideeën worden rijk omschreven, maar zijn alles behalve dwingend: hij laat ruimte over voor de lezer om er zelf de nodige theorieën en filosofieën op los te laten. Heerlijk!

Na het lezen van Denk Morgen op het Slagveld aan Mij en De Verliefden heb ik nagenoeg alle bekendere werken van deze meesterlijke schrijver aangeschaft. Ben met name benieuwd naar de Jouw Gezicht Morgen trilogie. Genoeg moois om de komende tijd naar uit te kijken.

Het Feest van de Bok las ik zo'n twee maanden geleden, en het verhaal is mij nadien erg bijgebleven. Sowieso is deze hele geschiedenis aangrijpend, wat mede door de overtuigende observaties en de structuur van het boek enorm goed tot uiting komt. Verschillende vertellingen, variërend in tijd en ruimte, geven een indrukwekkend beeld van de situatie op de Dominicaanse Republiek tussen 1930 en 1961, waarvan de moord op dictator Trujilo min of meer het middelpunt vormt.
Ik vond het interessant te lezen hoe verschillende personen, ieder met zijn eigen achtergrond en motivatie, een uitweg proberen te vinden uit een duister systeem. De gevaren van de macht en de verbluffende nasleep van een alleenheerschappij doen mij huiveren.

Mijn kennis van deze situatie was tot voorheen zeer beperkt, waardoor het mij in het begin wat moeite kostte om alle personages helder te krijgen. Maar toen alles duidelijk werd las ik dit boek in een sneltreinvaart uit. Want wat kan Mario Vargas Llosa schrijven zeg; krachtig en meeslepend!

De Idioot is naar mijn inzicht net niet zo briljant als Misdaad en Straf en De Broers Karamazov, maar wederom slaagt Dostojevski erin om meesterlijke scenes neer te zetten met een behoorlijk goed inzicht in de menselijke psyche en een heerlijk gevoel voor dramatiek.

De compositie van dit boek is losser dan de twee bovengenoemde meesterwerken, maar dit ervoer ik als alles behalve vervelend (wel verkies ik mede om deze reden de bovengenoemde werken boven dit boek). Ik vond deze lossere structuur wel erg aansluiten bij de hysterie rondom de karakters en dit gaf de opeenvolging van de gebeurtenissen zelfs iets onvoorspelbaars, terwijl veel uitkomsten van gebeurtenissen juist erg voorspelbaar waren. Het soapgehalte lag er erg dik bovenop, heerlijk!

Zoals ik in mijn vorige bericht al benoemd heb, zijn de scenes waarin veel mensen in een dezelfde ruimte samenkomen erg vermakelijk. De gesprekken die daar plaatsvinden zijn prachtig, soms chaotisch, waarin, zoals ik van Dostojevski gewend ben, mooie filosofische gedachtespinsels zijn verwerkt, al hoewel de filosofische delen soms iets meer op zichzelf lijken te staan, dan dat deze het verhaal ondersteunen.

Ik heb erg genoten van alle karakters die Dostojevski weet neer te zetten; het contrast tussen de goedheid van de naïeve vorst en de duistere kant van Rogozjin, bijvoorbeeld. Maar ook met alle hysterische dames en heren heb ik mij goed vermaakt: Nastasja is zo prachtig krankzinnig en onnavolgbaar.

En dan de liefde... tja, hoge pieken en diepe dalen, het lijkt mij vanaf het begin al gedoemd om te falen. De vorst kan niet kiezen en zodra hij kiest gaat het weer fout. Dat maakt dit boek wel echt tot een soap, maar wat voor een soap; een zeer vermakelijk boek!

4,5 *

Enkele jaren terug heb ik al eens (vroege) werken van Boon geprobeerd, en dat kon mij destijds niet zo bekoren, het voelde allemaal wat stroef aan. Toch vond ik het de moeite waard De Kapellekensbaan eens te proberen, gezien de positieve reacties hier.

Helaas, wederom was ook dit geen prettige leeservaring, mede door de alle onderbrekingen (korte politieke stukjes, gesprekjes met de meneer van tminnesterie e.a.) die de vaart er tijdens het lezen behoorlijk uithaalde. Ik werd er op den duur wat ongeduldig van, maar dat ligt misschien aan mijn eigen verwachtingen.

Echter, vernieuwingselementen in de schrijfstijl zijn ergens wel te waarderen, inhoudelijk een boeiend verhaal en het stukje satire door bijv. de vos en wolf is ook tof; ik zie de kwaliteiten. Het boek wist mij ergens ook wel mee te nemen naar de straten van de fabrieksstad.

Verder overheerst de stroefheid en het ongeduld: misschien is het puur de woordkeuze en zinsopbouw wat mij irriteert. Voor nu 3 sterren, wellicht ooit nog eens een herlezing waard.

Nooit meer slapen is een prachtig verhaal, verteld in een sobere stijl. Juist deze soberheid maakt dit boek zo briljant. Interessante gedachtes, mooie natuuromschrijvingen en zo nu dan wat zwarte humor: zeer de moeite waard om te lezen!

5* En een plaats in mijn persoonlijke top 10.

Luitenant Thomas Glahn, de natuurmens van dit verhaal, komt in het noorden van Noorwegen in een boshut terecht. Samen met zijn hond Aesopes trekt hij eropuit en jaagt om zich te voorzien van voedsel. Verder heeft hij geen duidelijk doel.
Tijdens zijn verblijf ontmoet hij verschillende mensen uit de omgeving, waaronder Edvarda, de dochter van een rijke koopman. Het wordt al snel duidelijk dat Glahn niet (meer) gewend is om met mensen om te gaan; hij is nogal onhandig in zijn handelingen en uitspraken. Desalniettemin ontmoet hij Edvarda steeds vaker en wordt verliefd op haar. Echter slaat deze verliefdheid om in wanhoop en drijft jaloezie Glahn tot grote waanzin: zijn gedragingen worden steeds heftiger. De afleiding van Eva mag zelfs niet baten...

Waarom ik dit noodlottige liefdesverhaal zo briljant vind, komt allereerst door de oorspronkelijke sfeer die Hamsun weet neer te zetten. De zwerftocht van de mens door de natuur wordt in kernachtige, lyrische zinnen geschreven. De prachtige weergave van de omgeving met zijn vaste inwoners heeft wat raakvlakken met een streekroman, zonder dat het diepgang mist.
Bovendien is de structuur van het boek erg krachtig. In korte hoofdstukken wordt het verhaal uiteengezet. De afwisseling tussen de natuurlijke delen, droombeelden en de malle streken van Glahn (tijdens ontmoetingen) maken het plezierig om te lezen.
De natuurlijke, ongestoorde aanzet van het boek gaat langzaam over in momenten twijfeling en zelfkwelling. Het verhaal komt uiteindelijk tot een ontknoping met tragische voorvallen, maar de sfeer wordt niet echt somber. Integendeel: de frisse, heldere stijl van Hamsun spat er werkelijk vanaf.

Ik vind Pan net niet zo goed als Honger, toch is het zeker een aanrader. Alleen al vanwege de wonderlijke natuuromschrijvingen is het zeer de moeite waard. Ik had al een tijd niets van Knut Hamsun gelezen; ik ben blij dat ik nog wat werken van hem in de kast heb staan. Momenteel lees ik Victoria, ook erg mooi!

De Mogelijkheid van een Eiland is een ideeënroman, waarin, a.d.v. het leven van komiek Daniel en zijn kunstmatige nazaat Daniel25, grote vraagstukken worden behandeld. Qua stijl is het heerlijk zwartgallig en droog, en bij momenten zelfs gevoelig, wat goed aansluit bij de karakters en de inhoud van het boek.

Met name de ideeën over (zingeven aan) het leven en de dood, en natuurlijk ook de liefde, die worden uiteengezet, hebben mij zeer getroffen. De afwisselende hoofstukken tussen het heden en een toekomstbeeld, gezien door de ogen van 'de nieuwe mens', vond ik in het begin nog wat mal, maar maken het boek juist sterker. Ook het sekteachtige deel is erg geslaagd en geeft stof tot nadenken, over onderwerpen als: religie, conformisme en opoffering (zelfdestructie).

De link die Houellebecq legt met de inhoud van zijn werk in relatie tot diverse filosofen en andere schrijvers is interessant. In dit geval is er een stuk van Baudelaire mij erg bijgebleven. 'De armendood' heet het. Prachtig confronterend!

5 sterren en binnenkort zeker een herlezing waard.

Wellicht had ik andere verwachtingen van dit boek, want Het Proces vond ik toch tegenvallen.
Door de ietwat stijve schrijfstijl moest ik bij momenten behoorlijk ploeteren om door de pagina's heen te komen. Ook waren de stukken onsamenhangend, wat ik soms kon waarderen, maar vaker irritant vond. Het verhaal nam mij simpelweg niet zo in beslag als ik had gehoopt.
Desalniettemin zijn de scenes wel aardig neergezet qua sfeer en de denkbeelden die Kafka erop nalaat ook inspirerend. Vooral dat laatste is de reden geweest dat ik het boek uit heb willen lezen.

Stoner stond hier al een tijdje ongelezen in de kast, dus het moest er toch maar eens van komen. En ik moet zeggen: ik ben blij verrast. Dit is typisch zo'n boek dat vlot wegleest, door de toegankelijke schrijfstijl.

Het leven dat de hoofdpersoon William Stoner leidt, is in de basis niet heel bijzonder. Toch denk ik dat de structuur wel herkenbaar is voor veel mensen.
Zonder er verder een oordeel aan te hangen kiest Stoner om bepaalde redenen voor een carrière als docent i.p.v. het voortzetten van de werkzaamheden op de boerderij van zijn vader. Ook kiest hij zijn vrouw, en de vrouw min of meer voor hem. En beide doorlopen een proces, waarin soms moeizame en pijnlijke situaties ontstaan. Het ongrijpbare karakter van de vrouw, Edith, vormt op den duur een grote hindernis voor Stoner. De relatie met zijn dochter komt hierdoor onder druk te staan. Zijn aanwezigheid als zodanig wordt zelfs niet langer gewaardeerd. De tussenkomst van een andere vrouw zorgt voor wat verlichting, maar dit blijkt van tijdelijke duur te zijn.

Had Stoner een saai leven? Nah, ik vond het wel meevallen. Ik denk dat Stoner zijn leven zo prettig mogelijk had ingericht, ondanks de gemene streken van zijn vrouw. Binnen de mogelijkheden die hij had, koos hij ervoor om door te gaan als docent, omdat hij liefde had voor zijn vak. En dat is op zichzelf te waarderen.

De sfeer die Williams heeft neergezet is buitengewoon knap, je waant je als lezer door de gangen van de universiteit. Ondanks het ontbreken van wat humor heb ik mij toch behoorlijk kunnen vermaken met dit boek. Het wist mij te pakken en mee te slepen tot aan de laatste pagina's. Al met al een prachtig werk!

Afgelopen periode heb ik al meerdere romans van Javier Marías gelezen, waarvan De Verliefden en Een Hart Zo Blank voor mij de meest plezierige waren. Ook het min of meer autobiografische Aller Zielen is mij goed bevallen. Nu blijkt het dat de setting, inhoud en de kennismaking met diverse personages vanuit het laatstgenoemde boek een soort inleiding vormen voor de trilogie Jouw Gezicht Morgen. Los daarvan, ik kon mij er sowieso niet van weerhouden zijn magnum opus nog langer ongelezen in de kast te laten staan.

In het eerste deel van de trilogie, Koorts en Lans, maken we kennis met Jack, Jacobo, oftewel Jaime Deza. Deze Spanjaard komt via Peter Wheeler, een oude vriend vanuit de universiteit van Oxford in contact met Tupra, die hem op zijn beurt laat proeven aan de diensten van 'de groep'. De gave, of in ieder geval de kwaliteit om door nauwkeurige observaties (van fysieke gesprekken en video's) te kunnen inschatten hoe of wat iemand is en wat diegene eventueel in de toekomst van plan is te doen, onder die en die omstandigheden, wordt ingezet voor de Engelse spionagedienst waar Deza in betrokken raakt. Dit levert weer boeiende verslaglegging op met behoorlijk wat ruimte voor gedachtespinsels.
Ook komt de Spaanse Burgeroorlog ruim aan bod dankzij de archiefstukken van Wheeler, waar Deza tijdens een nachtelijk zoektocht naar Wheeler zijn betrokkenheid bij deze oorlog, induikt. De persoonlijke verhalen die hieruit voorvloeien geven een realistische weergave van deze grillige periode. Daarnaast krijgen we door prachtige illustratieve voorbeelden (affiches) nog het nodige te weten over de campagne careless talk, die erop gericht was het volk te laten zwijgen in tijden van oorlog, om zodoende geen waardevolle informatie met de vijand te delen.
Verder volgen we Deza, enigszins verward en argwanend, ten gevolge van de vrijwel dagelijkse uitvoering van de spionage-achtige werkzaamheden, door de regenachtige straten van Londen.

Mede door diverse uitweidingen en mijn beperkte kennis over de Spaanse Burgeroorlog (wat overigens wel een erg interessant stuk is) kwam ik in het begin wat moeizaam door de pagina's heen en was zoekende naar hetgeen Marías met zijn verhaal heen wilde (zoals wel vaker het geval is). Ondanks wat momenten van teruglezen en naspeuring van enkele personen vanuit deze oorlog, kwam ik op den duur in een plezierige flow terecht en het geheel bleef pakkend tot het einde.
Naar mijn mening is dit gewoon een erg goed boek, met een knappe, uitweidende structuur vol prachtige zinnen en historische context. Verwacht geen grote gebeurtenissen; dit deel zet met name de grote lijnen uiteen voor de delen die hierop volgen (is mijn verwachting). Inmiddels ben ik alweer begonnen aan het tweede deel, Dans en Droom.

Zoals ik al eerder ervaarde, vraagt het werk van Javier Marías om voortdurende aandacht tijdens het lezen. Gelukkig wordt mijn inspanning tot dusver ruimschoots beloond, want dit is literatuur van de bovenste plank!

In Dans en Droom komen we in een chique club terecht, vanwege een zakelijke afspraak tussen Reresby, oftewel Tupra en Manoia. Na enkele moves op de dansvloer belanden we uiteindelijk in het toilet, waar hoofdpersoon Deza toekijkt hoe Tupra de dwaze Rafita intimideert en op zijn plek zet.
Deze situatie vormt de basis voor boeiende gedachtespinsels en indrukwekkende verhalen over de Spaanse Oorlog, verteld door de vader van Deza.

Al met al heb ik genoten van de prachtige zinnen van deze meesterlijke schrijver. Toegegeven, er waren momenten waarin ik de uitweidingen iets te langdradig vond. Toch blijft Marías de nieuwsgierigheid prikkelen door de geraffineerde spanningsopbouw en onheilspellende context. Zeker aan het einde kon ik er geen genoeg van krijgen: dit smaakt naar meer!

Ongelooflijk goed zeg! Wat heb ik genoten van de magistrale pen van Javier Marías; Jouw Gezicht Morgen is een meesterwerk.

In Gif en Schaduw en Afscheid, het laatste deel van het drieluik, worden de bekende thema’s rondom observaties, spionage, misdaad en oorlog verder uitgediept. Misdaad krijgt een gezicht op de avond dat Jaime wordt uitgenodigd bij Tupra thuis. Jaime wordt min of meer gedwongen te kijken naar duistere videobeelden, waarop geweld en zelfs moord niet wordt geschuwd. Ook de aantrede van Custardoy, (een oude bekende vanuit Een Hart Zo Blank) de schilder of kopiist, waar Luisa in zekere zin voor is gevallen, zorgt voor de nodige spanning. Je voelt dat er iets staat te gebeuren, maar de vraag is wat, hoe en wanneer het plaats zal vinden.

Weloverwogen worden de verschillende onderdelen samengebracht tot de kern. Door bepaalde situaties opnieuw aan te halen, te analyseren en te koppelen aan nieuwe gebeurtenissen ontstaat er een duidelijke lijn binnen deze allesomvattende puzzel. Denk hierbij aan gesprekken met Wheeler en herinneringen van de vader van Jaime. Verder worden recente zaken, zoals het vraagstuk Pérez Nuix en de kwestie Dick Dearlove, heel geleidelijk, en met een briljant gevoel voor spanningsopbouw, opgehelderd.

In mijn eerdere berichten over het drieluik gaf ik al aan dat ik sommige stukken als langdradig heb ervaren. Maar dat is dan ook gelijk mijn enige kritiekpuntje. De vloeiende stijl vol prachtige zinnen maakte het voor mij erg prettig om er elke dag, een maand lang, in te mogen duiken. Er overheerst bij mij vooral een gevoel van bewondering voor dit indrukwekkende boek en voor deze meesterlijke schrijver.